Zarys rozwoju
Zarys rozwoju instytutu i kadry naukowo-dydaktycznej
Zalążki dzisiejszego Instytutu Geografii związane są z Państwową Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Krakowie, która powołana została 11.05.1946 r. przez Ministra Oświaty. Oparciem dla geograficznego kształcenia przyszłych nauczcieli – w ramach sekcji przyrodniczo-geograficznej – stała się Pracownia Geograficzna, która była pierwszym zakładem dydaktycznym o tej specjalności w nowo utworzonej szkole. Pracownia powstała w roku 1947/48 staraniem prof.F.Biedy i dr J.Premika. W skład kadry nauczającej wchodzili wówczas tak pracownicy naukowi, jak doświadczeni nauczyciele szkół średnich. Oni to nadawali świeżo powstałej uczelni charakter szkoły zawodowej, kształcącej nauczycieli. Pracownicy naukowi na kierunku geografii w tym okresie to profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego: Józef Szaflarski, Władysław Milata, Franciszek Bieda. Wśród nauczycieli praktyków wymienić należy byłego wykładowcę Pedagogium dr J.Premika, dr M.Dobrowolską, mgr S.Kursę. W roku akad.1949/50 nastąpiła reorganizacja uczelni, w tym także wspomnianej sekcji; powstał wówczas Wydział Geograficzno – Biologiczny. W rok później utworzony został Zakład Geografii, a funkcję jego kierownika objęła dr M.Dobrowolska. Ze skromnym dorobkiem materialnym i kadrowym zakład przeniesiony został następnie z gmachu głównego WSP przy ul.Straszewskiego 22 do Rynku Głównego 34. Rozpoczął się etap organizacji biblioteki geograficznej, zbioru map, okazów geologicznych, instrumentów pomiarowych.
Organizacja w uczelni wydziałów, zakładów, wzrost liczby studentów (od 1951 r. także kształconych w systemie zaocznym) wymagał szybkiego rozwoju i stabilizacji własnej kadry, zdolnej do prowadzenia pracy naukowej. Z dniem 01.01.1953 r. utworzone zostały katedry, które równolegle podjęły funkcje badawcze i dydaktyczno-wychowawcze. Kierownictwo Katedry Geografii Społeczno-Gospodarczej objęła dr M.Dobrowolska, Katedry Geografii Fizycznej dr J.Premik, Katedry Geografii Regionalnej i Zakładu Metodyki Nauczania dr R.Mochnacki. Na kierunku geografii w 1953 r. pracowało trzech własnych wykładowców, pełniących obowiązki samodzielnych pracowników nauki (M.Dobrowolska, R.Mochnacki, J.Premik) i trzech asystentów (A.Gawlik, A.Maryański, S.Wojs). Ponadto ośmiu pracownikow z innych uczelni krakowskich prowadziło wykłady i ćwiczenia zlecone.
W roku akad.1955/56 z chwilą mianowania na stanowiska docentów etatowych: M.Dobrowolskiej, R.Mochnackiego, J.Premika i po zaangażowaniu na dodatkowe etaty doc.Jana Flisa z UJ, doc.Andrzeja Michalika z Instytutu Geologii w Warszawie Oddział w Krakowie, prof. Antoniego Wrzoska z UJ ustalił się skład katedr geograficznych.
W 1957 r. przeszedł na emeryturę doc.J.Premik, samodzielny dotąd Wydział Zaoczny został ściśle zespolony z odpowiednimi katedrami studiów stacjonarnych, zmienił się też skład osobowykatedr. Katedra Geografii Fizycznej, której kierownictwo po doc.J.Premiku przejął od 1957 r. doc.J.Flis liczyła w swym składzie 2 docentów (J.Flis, A.Michalik), 3 adiunktów (E.Janikowska, A.Pierzchała, T.Ziętara), 3 st.asystentów (A.Gawlik, B.Pydziński, J.Policht). W Katedrze Geografii Ekonomicznej, oprócz kierownika doc.M.Dobrowolskiej, zatrudniony był 1 adiunkt (A.Prochownikowa), 1 st.asystent (T.Jarowiecka) i 3 asystentów (J.Herma, L.Pakuła, J.Rajman). W Katedrze Geografii Regionalnej i Zakładzie Metodyki Nauczania Geografii, którymi kierował doc.R.Mochnacki, zatrudniony był na drugim etacie prof.UJ (A.Wrzosek), 1 aiunkt (A.Maryański) i 2 st.asystentów (M.Kozanecka, J.Piasecka). Oprócz własnych pracowników naukowo-dydaktycznych, dodatkowo prowadziło wykłady i ćwiczenia w formie zajęć zleconych 20 wykładowców (profesorów, docentów, adiunktów), pracowników innych wyższych uczelni krakowskich. W zakresie organizacyjnym do 1971 r. zaszły dość duże zmiany. Utworzono w 1958 r. przy Katedrze Geografii Fizycznej oddzielny Zakład Geologii, którego kierownikiem został doc.A.Michalik. W 1967 r. na emeryturę odeszła prof.M.Dobrowolska, a kierownictwo Katedry Geografii Ekonomicznej w 1968 r. objął doc.L.Pakuła. W związku z odejściem na emeryturę prof.R.Mochnackiego, Zakład Dydaktyki Geografii przemiesiono w 1969 r. do Katedry Geografii Fizycznej, kierowanej przez doc.J.Flisa. Kierownikiem Katedry Geografii Regionalnej (1968) został doc.A.Maryański, a kierownictwo Katedry Geografii Fizycznej powierzono doc,T.Ziętarze. Zakładem Geologii kierował doc.A. Michalik.
Również istotne zmiany nastąpiły w kadrze nauczającej. Zwiększyła się liczba samodzielnych pracowników naukowych. Profesorami nadz. zostali: M.Dobrowolska (1961), R.Mochnacki (1967), J.Flis (1970), A.Maryański (1971), A.Michalik (1973). Po otrzymaniu w 1959 r. prawa nadawania stopni doktorskich przez Wydział Geograficzno-Biologiczny rozpoczął się dynamiczny wzrost własnej młodej kadry. W latach 1960-1970 przewody doktorskie ukończyło 14 pracowników katedr geograficznych, a 1 przewód (T.Ziętara) ukończony został w UJ. Docentami etatowymi mianowani zostali: dr T.Jarowiecka (1968). dr M.Kozanecka (1968), dr L.Pakuła (1968), dr T.Ziętara (1968), dr J.Rajman (1969). Z końcem 1970 r. w katedrach geografii zatrudnionych było 26 etatowych pracowników naukowych oraz 4 osoby obsługi.
Doniosłe przeobrażenia organizacyjne i kadrowe przyniosły lata 1971-1995. W grudniu 1971 r. powstał Instytut Geografii, pierwszym jego dyrektorem został J.Flis (1970-1976), następnie A.Michalik (1976-1981), T.Ziętara (1981-1991), B.Górz (1991 – nadal), a vice dyrektorami byli: L.Pakuła (1970-1981), S.Zając (1981-1984), M.Kozanecka (1984-1987), J.Lach (1987-1991), R.Malarz (1991 – nadal).
Powstanie instytutu zbiegło się z przeniesieniem kierunku geografii z Rynku Głównego 34 do nowego budynku przy ul.Podchorążych 2. W ramach instytutu w miejsce dawnych katedr utworzono samodzielne zakłady: Zakład Geografii Fizycznej (kier.T.Ziętara – nadal), Zakład Geografii Ekonomicznej (kier. L.Pakuła – nadal), Zakład Geografii Regionalnej (kier.A.Maryań- ski, a od 1994 r. M.Kozanecka), Zakład Dydaktyki Geografii (kier. J.Flis, a od 1982 r. S.Piskorz). W 1994 r.utworzono Zakład Ochrony i Kształtowania środowiska Geograficznego (kier.J. Lach), a w 1995 r. Zakład Geologii (kier.G.Haczewski). Stan liczebny pracownikow instytutu zwiększył się ogółem z 30 w końcu 1970 r. do 41 w 1995 r.
Wielu pracowników sukcesywnie odchodziło na emeryturę (J.Flis, A.Michalik, A.Gawlik, J.Kozłowska, E.Janikowska-Wilczy- ńska, A.Prochownik, A.Maryański), a ich funkcje naukowo-dydakty- czne przejmowali nowi pracownicy, zdobywający stopnie i tytuły naukowe.
W okresie od utworzenia Instytutu Geografii stopień doktora uzyskało 17 pracowników, a stopień naukowy dr hab.10 osób: J.Rajman (1972 UAM w Poznaniu), L.Pakuła (1973 UJ), S.Piskorz (1979 WSP w Krakowie), Z.Zioło (1980 AE w Krakowie), M.Kozanecka (1981 UJ), B.Górz (1985 UJ), J.Lach (1987 WSP Poczdam), G.Haczewski (1990 PAN), Z.Długosz (1993 UJ), W.Cabaj (1995 UJ). Na etat doc.kontraktowego w latach 1973-1976 powołany został dr W.Nowak. Stanowiska docenta uzyskali: S.Piskorz (1980), Z.Zioło (1981). Profesorami nadz. zostali: A.Maryański (1971), A.Michalik (1973), L.Pakuła (1981), J.Rajman (1982), M.Kozanecka (1990) a tytuł prof.zw.uzyskał A.Maryański (1986). Na stanowiska prof.uczelnianych mianowani zostali: B.Górz (1993), J.Lach (1993), S.Piskorz (1993), Z.Zioło (1993), Haczewski (1994), Z.Długosz (1995), a na stanowisko prof.zw. powołano M.Horawską (1994), L.Pakułę (1994). Dodać można, że kadra nasza od dłuższego już czasu nie tylko zaspakaja potrzeby dydaktyczne instytutu, lecz świadczyła wzglednie nadal świadczy usługi na rzecz innych uczelni w kraju. W ramach współpracy międzyuczelnianej kilka osób odbywało w naszym instytucie staże asystenckie, a opiekunami ich byli: J.Flis, L.Pakuła, S.Piskorz, T.Ziętara, Z.Zioło.
Pracownicy nauki pełnili różne funkcje organizacyjne w ramach instytutu, wydziału, uczelni, byli członkami kolegium rektorskiego, senatu akademickiego, różnych komisji rektorskich i senackich. W 1981 r. obowiązki rektora pełnił T. Ziętara, a prorektorami byli: R. Mochnacki, T. Ziętara, A.Michalik, J. Rajman.
Ważne funkcje naukowe i dydaktyczne spełniają w instytucie biblioteka (kier. mgr K. Banaśkiewicz-Cabaj, mgr L. Róg, mgr M. Bieda) oraz zbiory kartograficzne (mgr B. Michalczyk). Zbiory biblioteczne liczą ponad 20 tys.jednostek, w tym 36 tytułów czasopism krajowych i 13 zagranicznych.
